Mượn tiền không trả – có thể tố cáo hình sự không?
Tố cáo không trả nợ là cụm từ thường được tìm kiếm khi một người cho vay nhưng không đòi được tiền dù đã nhiều lần nhắc nhở. Vậy trong trường hợp người vay cố tình không trả tiền, người cho vay có thể xử lý bằng cách tố cáo hình sự không? Bài viết dưới đây sẽ phân tích cụ thể về khả năng xử lý hình sự với hành vi mượn tiền không trả, dựa trên các quy định pháp luật hiện hành và có ví dụ minh họa thực tế.
“Hợp đồng vay tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho vay giao tài sản cho bên vay; khi đến hạn, bên vay phải hoàn trả tài sản cho bên cho vay theo đúng thỏa thuận.”
Như vậy, việc mượn tiền thông thường thuộc quan hệ dân sự. Nếu người vay không trả đúng hạn thì người cho vay có thể khởi kiện dân sự để đòi nợ thông qua tòa án, không phải tố cáo hình sự ngay.
1.2. Khi nào hành vi không trả nợ bị tố cáo không trả nợ và xử lý hình sự?
Theo Điều 175 Bộ luật Hình sự 2015, hành vi mượn tài sản rồi cố tình không trả có thể bị xử lý về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản nếu thỏa mãn các điều kiện sau:
Có hành vi vay mượn, thuê tài sản hoặc nhận được tài sản qua hợp đồng;
Sau khi nhận tài sản, dùng thủ đoạn gian dối hoặc bỏ trốn nhằm chiếm đoạt;
Không trả lại tài sản đúng hạn mặc dù có khả năng trả, bị yêu cầu nhiều lần nhưng cố tình không trả;
Giá trị tài sản từ 4 triệu đồng trở lên (hoặc dưới 4 triệu nếu đã bị xử phạt hành chính hoặc có tiền án về hành vi tương tự).
2. Các trường hợp có thể tố cáo không trả nợ
2.1. Có dấu hiệu chiếm đoạt
Nếu người vay tiền có hành vi như:
Ngay sau khi vay thì cắt liên lạc, bỏ trốn, thay số điện thoại
Sử dụng giấy tờ giả để vay
Có điều kiện trả nợ nhưng cố tình không thực hiện
=> Đây có thể là dấu hiệu của lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản hoặc lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
>>> Xem thêm: Thủ tục công chứng đơn giản hơn bao giờ hết khi đến đúng phòng công chứng chất lượng – Tìm hiểu ngay!
Tố cáo hình sự chỉ được cơ quan chức năng thụ lý khi có chứng cứ rõ ràng như:
Giấy vay tiền, hợp đồng vay có chữ ký người vay
Tin nhắn, ghi âm thể hiện thỏa thuận và việc đòi nợ
Bằng chứng cho thấy người vay có khả năng trả nhưng cố tình không trả
3. Ví dụ minh họa thực tế
Trường hợp 1: Anh Duy vay chị Hằng 80 triệu đồng để sửa nhà, hẹn trả trong 6 tháng. Sau 6 tháng, anh Duy không trả, chị Hằng nhiều lần nhắn tin, gọi điện nhưng anh Duy vẫn né tránh, chuyển nơi ở. Tuy nhiên, chị Hằng có đầy đủ giấy vay nợ và chứng cứ anh Duy cố tình trốn tránh. Trong trường hợp này, chị Hằng có thể tố cáo anh Duy ra công an theo Điều 175 Bộ luật Hình sự.
Trường hợp 2: Chị Trang cho bạn thân vay 20 triệu đồng không có giấy tờ, chỉ nói miệng. Sau 2 năm không đòi được, chị Trang muốn tố cáo. Tuy nhiên, vì không có tài liệu chứng minh, đây chỉ là tranh chấp dân sự và không thể xử lý hình sự nếu không có chứng cứ rõ ràng.
4. Hướng xử lý phù hợp khi bị mượn tiền không trả
4.1. Gửi đơn khởi kiện tố cáo không trả nợ
Khi người vay không trả đúng hạn và không có dấu hiệu chiếm đoạt, bạn nên khởi kiện ra Tòa án nhân dân có thẩm quyền để đòi lại tài sản.
Hồ sơ gồm: Giấy vay nợ, chứng minh nhân thân, đơn khởi kiện…
4.2. Tố cáo không trả nợ hình sự nếu có dấu hiệu phạm tội
Nếu hành vi có dấu hiệu hình sự như bỏ trốn, dùng thủ đoạn gian dối, có thể gửi đơn tố cáo đến Công an cấp xã hoặc huyện.
Nội dung đơn cần nêu rõ thời gian vay, hành vi chiếm đoạt, giá trị tài sản
Kèm theo bằng chứng chứng minh
5. Một số lưu ý quan trọng
Tố cáo không trả nợ chỉ được giải quyết hình sự nếu có dấu hiệu tội phạm rõ ràng.
Trong đa số trường hợp, mượn tiền không trả là tranh chấp dân sự, phải khởi kiện ra tòa.
Nên chuẩn bị đầy đủ giấy tờ vay mượn, tránh giao dịch bằng miệng.
Cân nhắc khả năng thu hồi nợ trước khi quyết định tố cáo hình sự vì quá trình điều tra có thể kéo dài và không phải lúc nào cũng được bồi thường đầy đủ.
>>> Xem thêm: Bạn có biết quyền và nghĩa vụ của mình khi sử dụng dịch vụ tại văn phòng công chứng?
Kết luận
Tố cáo không trả nợ là hành động pháp lý chỉ phù hợp khi người vay có hành vi gian dối, bỏ trốn hoặc cố tình chiếm đoạt tài sản. Trong các trường hợp còn lại, người cho vay cần lựa chọn phương thức khởi kiện dân sự để đòi lại quyền lợi hợp pháp. Việc hiểu đúng bản chất pháp lý sẽ giúp tránh mất thời gian và công sức không cần thiết.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
