Cam kết tài sản riêng khi vay mượn tiền: Giới hạn trách nhiệm liên đới nợ
Cam kết tài sản riêng khi vay mượn là một hành vi pháp lý phổ biến trong thực tiễn đời sống và kinh doanh, khi cá nhân sử dụng tài sản thuộc sở hữu riêng của mình để bảo đảm cho nghĩa vụ vay của chính họ hoặc người khác. Tuy nhiên, việc sử dụng tài sản riêng để cam kết vay mượn đặt ra nhiều vấn đề pháp lý quan trọng, đặc biệt liên quan đến trách nhiệm liên đới giữa vợ chồng hoặc giữa các bên liên quan.
Cam kết tài sản riêng khi vay mượn là việc một cá nhân sử dụng tài sản thuộc sở hữu riêng của mình (ví dụ: nhà, đất, ô tô, sổ tiết kiệm…) để bảo đảm cho khoản vay với ngân hàng, cá nhân khác hoặc tổ chức tín dụng.
Trong trường hợp này, tài sản riêng được dùng làm tài sản bảo đảm dưới hình thức thế chấp, cầm cố, hoặc bảo lãnh. Cam kết này có thể là bảo đảm cho nghĩa vụ của chính người sở hữu tài sản, hoặc cho nghĩa vụ của người khác (như chồng/vợ, người thân, đối tác).
2. Căn cứ pháp lý về cam kết tài sản riêng khi vay mượn
“Tài sản riêng của vợ, chồng bao gồm tài sản mà mỗi người có trước khi kết hôn; tài sản được thừa kế riêng, được tặng cho riêng trong thời kỳ hôn nhân; tài sản được chia riêng cho vợ, chồng theo quy định của pháp luật…”
Điều 44:
“Vợ, chồng có quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản riêng của mình.”
Điều này đồng nghĩa với việc một người có quyền tự định đoạt tài sản riêng, bao gồm cam kết để bảo đảm vay mượn, nếu như tài sản đó thực sự là tài sản riêng và không tranh chấp.
2.2. Bộ luật Dân sự 2015
Điều 317: Thế chấp tài sản
Điều 335: Bảo lãnh
Điều 460: Hợp đồng vay tài sản
Những điều khoản này quy định rõ quyền và nghĩa vụ của bên vay, bên bảo lãnh và bên nhận thế chấp. Trong đó, việc bảo lãnh bằng tài sản riêng phải được thể hiện bằng văn bản và có sự đồng ý rõ ràng của chủ sở hữu.
3. Giới hạn trách nhiệm liên đới trong cam kết tài sản riêng
3.1. Vợ/chồng có liên đới trách nhiệm khi người kia cam kết tài sản riêng khi vay mượn ?
Theo pháp luật, nếu một người sử dụng tài sản riêng của mình để bảo đảm cho khoản vay của người khác, thì:
Nếu có thỏa thuận bảo lãnh: người cam kết sẽ chịu trách nhiệm trong phạm vi thỏa thuận.
Nếu không có thỏa thuận bằng văn bản hoặc người còn lại không biết, không đồng ý: trách nhiệm liên đới của vợ/chồng có thể không được xác lập.
“Vợ, chồng chịu trách nhiệm liên đới trong trường hợp một bên thực hiện giao dịch để đáp ứng nhu cầu thiết yếu của gia đình hoặc nếu có căn cứ xác định là giao dịch được người kia ủy quyền hoặc biết và đồng ý.”
Điều này có nghĩa là, việc cam kết tài sản riêng của vợ/chồng không đương nhiên làm phát sinh trách nhiệm của người còn lại, trừ khi có thỏa thuận rõ ràng hoặc thuộc trường hợp nhu cầu thiết yếu của gia đình.
3.2. Ngân hàng có quyền xử lý tài sản tài khi vay mượn nếu nợ không trả?
Câu trả lời là có, nếu tài sản đã được hợp pháp hóa trong hợp đồng thế chấp và thực sự là tài sản riêng. Tuy nhiên, nếu tài sản là tài sản chung hoặc có tranh chấp về quyền sở hữu, ngân hàng phải chứng minh quyền xử lý hợp pháp.
4. Ví dụ minh họa thực tế
Trường hợp 1:
Chị Mai có một căn nhà được cha mẹ tặng cho riêng trước khi kết hôn. Năm 2024, chị Mai dùng căn nhà này để bảo lãnh cho khoản vay của em trai với ngân hàng. Khi em trai mất khả năng trả nợ, ngân hàng tiến hành phát mãi tài sản. Tòa án xác định căn nhà là tài sản riêng của chị Mai và chị đã có văn bản bảo lãnh hợp pháp, nên ngân hàng được xử lý tài sản theo đúng quy định pháp luật. Chồng chị Mai không liên đới trách nhiệm vì không tham gia cam kết.
Trường hợp 2:
Anh Quân đứng tên vay vốn ngân hàng để kinh doanh nhưng dùng căn nhà là tài sản chung của vợ chồng để thế chấp, mà không có sự đồng ý của vợ bằng văn bản. Khi anh Quân không trả được nợ, ngân hàng kiện ra tòa. Kết quả, hợp đồng thế chấp bị tuyên vô hiệu một phần do không có sự đồng ý của vợ, tài sản không đủ điều kiện đảm bảo.
Cam kết tài sản riêng khi vay mượn là một quyền hợp pháp của cá nhân nhưng cần được thực hiện một cách thận trọng, có xác định rõ nguồn gốc tài sản và phạm vi trách nhiệm. Trong hôn nhân, việc cam kết tài sản riêng không mặc nhiên làm phát sinh trách nhiệm liên đới của vợ/chồng nếu không có sự đồng thuận rõ ràng. Để đảm bảo an toàn pháp lý, người dân nên tham vấn ý kiến chuyên gia hoặc công chứng viên trước khi thực hiện.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
