Công chứng không tại văn phòng: Giải pháp linh hoạt cho người dân
Trong bối cảnh đời sống xã hội ngày càng đa dạng, nhu cầu thực hiện công chứng không phải lúc nào cũng phù hợp với khuôn khổ cố định tại văn phòng công chứng. Đối với người cao tuổi, người đang điều trị bệnh, người khuyết tật hoặc các trường hợp có hoàn cảnh đặc biệt, giải pháp công chứng không tại trụ sở được xem là cơ chế linh hoạt nhằm bảo đảm quyền dân sự chính đáng. Tuy nhiên, việc áp dụng giải pháp này cần được hiểu đúng bản chất pháp lý để tránh nhầm lẫn giữa tính linh hoạt và việc làm trái quy định. Bài viết phân tích cơ sở pháp luật, ý nghĩa và điều kiện áp dụng công chứng không tại văn phòng trong thực tiễn hiện nay.
Công chứng không tại văn phòng là việc công chứng viên thực hiện công chứng ngoài trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng theo yêu cầu hợp pháp của người dân, trong những trường hợp pháp luật cho phép.
Theo Luật Công chứng 2024, trụ sở vẫn là địa điểm mặc định của hoạt động công chứng. Việc công chứng ngoài trụ sở chỉ được thực hiện khi đáp ứng các điều kiện nhất định và không làm thay đổi bản chất kiểm soát tính hợp pháp của giao dịch.
Khoản 2 Điều 44 Luật Công chứng 2024 quy định: “Việc công chứng có thể được thực hiện ngoài trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng trong trường hợp người yêu cầu công chứng già yếu, không thể đi lại được, đang điều trị nội trú hoặc vì lý do chính đáng khác theo quy định của pháp luật”.
Quy định này cho thấy công chứng không tại văn phòng là cơ chế hỗ trợ, không phải hình thức công chứng song song hay thay thế hoàn toàn công chứng tại trụ sở.
2. Giải pháp công chứng không tại trụ sở – đáp ứng nhu cầu thực tiễn của người dân
2.1. Bảo đảm quyền tiếp cận dịch vụ công chứng
Đối với nhiều người dân, đặc biệt là người yếu thế, việc di chuyển đến văn phòng công chứng có thể là trở ngại lớn. Giải pháp công chứng không tại trụ sở giúp họ vẫn thực hiện được các quyền dân sự quan trọng như lập di chúc, ủy quyền, định đoạt tài sản.
Cơ chế này thể hiện rõ tính nhân văn của pháp luật công chứng, hướng tới bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của mọi chủ thể, không phân biệt điều kiện sức khỏe hay hoàn cảnh sống.
2.2. Linh hoạt nhưng không làm suy giảm an toàn pháp lý
Mặc dù thực hiện ngoài trụ sở, công chứng không tại văn phòng không làm giảm yêu cầu pháp lý đối với hoạt động công chứng. Công chứng viên vẫn phải tuân thủ đầy đủ các nguyên tắc hành nghề.
Điều 7 Luật Công chứng 2024 khẳng định: “Công chứng viên phải tuân thủ pháp luật, hành nghề độc lập, trung thực, khách quan, chịu trách nhiệm về văn bản công chứng”.
Do đó, tính linh hoạt chỉ nằm ở địa điểm thực hiện, không nằm ở việc nới lỏng tiêu chuẩn kiểm tra, thẩm định giao dịch.
>>> Xem thêm: Tư vấn miễn phí từdịch vụ làm sổ đỏ: Có thật sự hiệu quả?
3. Những trường hợp nên áp dụng giải pháp công chứng không tại trụ sở
Trong thực tiễn, giải pháp công chứng không tại trụ sở thường được áp dụng hiệu quả trong các trường hợp sau:
Người lập di chúc tuổi cao, sức khỏe yếu, không thể đi lại
Người đang điều trị nội trú tại bệnh viện hoặc cơ sở y tế dài ngày
Người khuyết tật hoặc bị hạn chế khả năng vận động
Trường hợp khẩn cấp liên quan đến sức khỏe, tính mạng
Việc lựa chọn công chứng ngoài trụ sở trong các trường hợp này vừa phù hợp pháp luật, vừa giảm thiểu rủi ro tranh chấp về sau.
4. Điều kiện pháp lý bắt buộc khi công chứng không tại văn phòng
4.1. Phải có lý do chính đáng và được thể hiện rõ trong hồ sơ
Lý do công chứng ngoài trụ sở không chỉ được nêu miệng mà cần được thể hiện rõ trong hồ sơ công chứng và lời chứng của công chứng viên.
Trong thực tiễn xét xử, Tòa án thường đánh giá rất kỹ yếu tố này khi xem xét tính hợp pháp của văn bản công chứng được lập ngoài trụ sở.
>>> Xem thêm: Những thay đổi quan trọng vềphí công chứng bạn cần biết trong năm nay
4.2. Công chứng viên phải trực tiếp chứng kiến toàn bộ quá trình
Khoản 1 Điều 56 Luật Công chứng 2024 quy định: “Công chứng viên phải trực tiếp chứng kiến việc ký hoặc điểm chỉ của người yêu cầu công chứng”.
Do đó, dù công chứng tại nhà, bệnh viện hay nơi cư trú, công chứng viên vẫn phải trực tiếp chứng kiến, kiểm tra ý chí tự nguyện và năng lực hành vi dân sự của các bên.
5. Giá trị pháp lý của văn bản được công chứng không tại trụ sở
Văn bản được công chứng không tại văn phòng có giá trị pháp lý tương đương với văn bản công chứng tại trụ sở nếu đáp ứng đầy đủ điều kiện luật định.
Theo Điều 5 Luật Công chứng 2024: “Văn bản công chứng có hiệu lực kể từ ngày được công chứng viên ký và đóng dấu của tổ chức hành nghề công chứng”.
Như vậy, địa điểm công chứng không làm thay đổi hiệu lực pháp lý, miễn là trình tự, thủ tục được thực hiện đúng quy định.
6. Lưu ý để giải pháp công chứng không tại trụ sở phát huy hiệu quả
Để giải pháp công chứng không tại trụ sở thực sự mang lại lợi ích cho người dân và tránh rủi ro pháp lý, cần lưu ý:
Không xem công chứng ngoài trụ sở là hình thức “thuận tiện hóa” cho mọi giao dịch
Tránh công chứng ngoài trụ sở đối với giao dịch phức tạp khi không có lý do chính đáng
Yêu cầu công chứng viên ghi rõ địa điểm, hoàn cảnh, lý do công chứng ngoài trụ sở
Hạn chế sự can thiệp của người có quyền lợi liên quan trong quá trình công chứng
Những yếu tố này thường đóng vai trò then chốt khi tranh chấp phát sinh.
Kết luận
Giải pháp công chứng không tại trụ sở là một cơ chế linh hoạt, nhân văn và cần thiết nhằm bảo đảm quyền dân sự của người dân trong những hoàn cảnh đặc biệt. Tuy nhiên, tính linh hoạt chỉ thực sự có ý nghĩa khi được đặt trong khuôn khổ pháp luật và tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc hành nghề công chứng. Việc hiểu đúng và áp dụng đúng công chứng không tại văn phòng sẽ giúp hạn chế tranh chấp, đồng thời nâng cao giá trị bảo đảm pháp lý của văn bản công chứng trong thực tiễn.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
