kiểm tra di chúc khi công chứng

Trong quá trình lập di chúc, nhiều người thắc mắc rằng công chứng viên có được kiểm tra nội dung di chúc không? Việc này có làm lộ bí mật, làm sai lệch ý chí người lập di chúc hay không? Bài viết dưới đây sẽ làm rõ quyền và nghĩa vụ của công chứng viên khi kiểm tra di chúc khi công chứng, đồng thời trích dẫn các căn cứ pháp lý và minh họa tình huống thực tế.

>>> Xem thêm: Lập di chúc và công chứng di chúc : Đâu là điểm khác biệt quan trọng?

⚖️ Căn cứ pháp lý về quyền kiểm tra của công chứng viên

Điều 4, 40, 43, 44 Luật Công chứng 2014 – Quy định về phạm vi, nguyên tắc hành nghề và trách nhiệm công chứng viên.
Điều 630, 631 Bộ luật Dân sự 2015 – Quy định về điều kiện có hiệu lực của di chúc.
Thông tư 01/2020/TP-BTP – Hướng dẫn nghiệp vụ công chứng.

🔍 Theo khoản 2 Điều 40 Luật Công chứng 2014, công chứng viên phải kiểm tra tính hợp pháp, hợp lý của nội dung văn bản, không được công chứng nếu có dấu hiệu vi phạm pháp luật hoặc trái đạo đức xã hội.

✅ Công chứng viên có được kiểm tra di chúc khi công chứng không?

Câu trả lời là: CÓ.

Công chứng viên không chỉ được quyền mà còn có nghĩa vụ kiểm tra nội dung di chúc để đảm bảo:

Nội dung không trái pháp luật, đạo đức xã hội;
Người lập di chúc minh mẫn, có đầy đủ năng lực hành vi;
Ý chí lập di chúc là tự nguyện, không bị lừa dối, cưỡng ép.

>>> Xem thêm: Mua bán đất nhưng chưa sang tên, nên xử lý tại văn phòng công chứng thế nào?

1️⃣ Nội dung được phép kiểm tra

Tính pháp lý của phần chia tài sản;
Quyền sở hữu hợp pháp của người lập di chúc đối với tài sản đề cập;
Quyền hưởng di sản có trái quy định cấm không (ví dụ: để lại di sản cho người không có quyền hưởng theo luật).

2️⃣ Những nội dung không được can thiệp

Công chứng viên không được hướng dẫn, thay đổi ý chí của người lập di chúc;
Không được gợi ý chia di sản theo một cách nào đó, trừ khi người lập di chúc yêu cầu tư vấn.

🛑 Khi nào công chứng viên được quyền từ chối công chứng?

Theo Điều 7 Luật Công chứng 2014, công chứng viên có quyền từ chối nếu phát hiện:

Người lập di chúc không minh mẫn, không đủ năng lực hành vi;
Nội dung di chúc trái pháp luật, có yếu tố gian dối;
Có tranh chấp tài sản đang xử lý tại tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền;
Có dấu hiệu ép buộc, cưỡng chế, đe dọa.

Xem thêm: Dịch công chứng hồ sơ du học – Hồ sơ nào cần?

📌 Trong trường hợp này, công chứng viên phải lập văn bản từ chối theo mẫu và giải thích lý do rõ ràng.

>>> Xem thêm: 5 bước đơn giản để chuyển nhượng hợp đồng thuê nhà nhanh gọn mà không vi phạm pháp lý

📋 Trách nhiệm pháp lý của công chứng viên

Nếu công chứng viên:

Không kiểm tra nội dung kỹ lưỡng;
Công chứng di chúc vi phạm pháp luật;
Làm sai lệch ý chí người lập di chúc;

➡️ Sẽ bị xử lý kỷ luật, hành chính, thậm chí bồi thường thiệt hại (theo Điều 38, 39 Luật Công chứng 2014).

🎯 Ví dụ minh họa thực tế

Tình huống: Ông B (80 tuổi) lập di chúc để lại toàn bộ nhà đất cho người con nuôi. Khi công chứng, công chứng viên phát hiện ông B có dấu hiệu mất trí nhớ.

Xử lý: Công chứng viên yêu cầu ông B đi giám định y tế. Kết quả xác nhận ông B mất khả năng nhận thức. Công chứng viên từ chối công chứng để bảo vệ tính hợp pháp của văn bản và tránh tranh chấp sau này.

❓ Câu hỏi thường gặp

🔹 Công chứng viên có được yêu cầu xuất trình giấy tờ sở hữu tài sản không?

Có. Việc xác minh quyền sở hữu là bắt buộc để tránh việc định đoạt tài sản không hợp pháp.

🔹 Có cần người làm chứng khi lập di chúc không?

Không bắt buộc, nhưng nếu người lập di chúc không đọc, viết được hoặc không minh mẫn rõ ràng, nên có người làm chứng để tránh tranh chấp.

🔹 Công chứng viên có thể bị khiếu nại nếu làm sai không?

Có. Người dân có quyền khiếu nại đến Sở Tư pháp hoặc khởi kiện ra Tòa án nếu công chứng viên vi phạm nghĩa vụ.

📌 Kết luận

🔎 Công chứng viên có quyền và nghĩa vụ kiểm tra di chúc khi công chứng để bảo đảm văn bản có giá trị pháp lý, đúng ý chí người lập, không vi phạm pháp luật. Việc này không xâm phạm quyền riêng tư mà ngược lại giúp bảo vệ quyền lợi người để lại di sản và người thừa kế.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Xem thêm: Thủ tục công chứng hợp đồng mua bán xe tiến hành thế nào?

Các bài viết liên quan:

>>> Hợp đồng chia tách nhà đất: Cách xử lý khi có tranh chấp

>>> Cần lưu ý gì khi ký kết hợp đồng thế chấp nhà đất?

>>> Thủ tục góp vốn bằng nhà đất trong công ty TNHH như thế nào?

>>> Trình tự công chứng hợp đồng tặng cho – Làm đúng để sang tên

>>> Có cần khai thuế khi tặng cho tài sản? – Quy định năm 2025

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.