Mẹ kế hưởng di sản? – Có hợp pháp không theo luật

Trong xã hội hiện đại, mô hình gia đình có nhiều biến đổi, trong đó phổ biến là trường hợp mẹ kế – người vợ sau của cha nhưng không sinh ra con. Vậy mẹ kế hưởng di sản không khi chồng qua đời? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ quy định pháp luật liên quan đến quyền thừa kế của mẹ kế, nhằm làm rõ các trường hợp có hoặc không được chia tài sản.

>>> Xem thêm: Địa điểm công chứng an toàn, bảo mật hàng đầu – tìm hiểu về văn phòng công chứng ngay hôm nay!

1. Quy định chung về người thừa kế theo pháp luật

Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, người thừa kế theo pháp luật được chia làm 3 hàng:

Hàng thừa kế thứ nhất: gồm vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.
Hàng thừa kế thứ hai: gồm ông bà nội, ông bà ngoại, anh chị em ruột của người chết, cháu ruột gọi người chết là ông bà.
Hàng thừa kế thứ ba: gồm cụ nội, cụ ngoại, bác, chú, cậu, cô, dì ruột của người chết…

⚖️ Căn cứ pháp lý: Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015.

Như vậy, vợ hợp pháp (bao gồm cả người vợ thứ hai – mẹ kế) là người thuộc hàng thừa kế thứ nhất, có quyền hưởng di sản nếu còn sống tại thời điểm người chồng qua đời.

mẹ kế hưởng di sản

2. Các trường hợp mẹ kế được hưởng di sản

2.1. Mẹ kế hưởng di sản là vợ hợp pháp và có đăng ký kết hôn

Nếu mẹ kế là vợ hợp pháp (có đăng ký kết hôn với cha bạn) thì bà đương nhiên thuộc hàng thừa kế thứ nhất và có quyền hưởng di sản khi chồng mất, theo Điều 651 BLDS 2015.

Ví dụ minh họa: Ông A ly hôn vợ đầu và kết hôn hợp pháp với bà B (mẹ kế của con ông A). Khi ông A qua đời không để lại di chúc, tài sản được chia đều cho bà B và các con ông A theo hàng thừa kế thứ nhất.

>>> Xem thêm: Công chứng viên có được kiểm tra nội dung di chúc không?

2.2. Mẹ kế hưởng di sản nếu được chỉ định trong di chúc

Ngay cả khi không phải vợ hợp pháp, mẹ kế vẫn có thể được hưởng di sản nếu được người lập di chúc chỉ định trong văn bản di chúc.

Xem thêm: Ủy quyền lại là gì? Khám phá các quy định pháp luật và ứng dụng thực tế

Căn cứ pháp lý: Điều 624 và Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015 quy định cá nhân có quyền chỉ định bất kỳ người nào làm người thừa kế, không nhất thiết phải là người thân.

Ví dụ minh họa: Ông C có một người sống chung như vợ là bà D nhưng không đăng ký kết hôn. Trong di chúc, ông C ghi rõ để lại căn nhà cho bà D. Khi ông C qua đời, dù bà D không phải vợ hợp pháp, bà vẫn được hưởng phần di sản được chỉ định trong di chúc.

>>> Xem thêm: Công chứng di chúc tại nhà – Giải pháp cho người lớn tuổi không tiện đi lại.

3. Trường hợp mẹ kế không được hưởng di sản

3.1. Trường hợp mẹ kế hưởng di sản nếu không đăng ký kết hôn, không có di chúc

Nếu mẹ kế không đăng ký kết hôn hợp pháp với cha và không có tên trong di chúc, thì về mặt pháp lý không có quyền thừa kế.

Ví dụ minh họa: Bà E sống chung với ông F 10 năm sau khi vợ ông F mất, nhưng hai người không đăng ký kết hôn. Khi ông F qua đời không để lại di chúc, bà E không có tư cách thừa kế theo pháp luật. Toàn bộ tài sản được chia cho các con ông F.

3.2. Bị truất quyền thừa kế hoặc từ chối nhận di sản

Trong một số trường hợp, dù là người vợ hợp pháp, mẹ kế vẫn có thể bị truất quyền thừa kế nếu người chồng lập di chúc và loại trừ quyền thừa kế của bà. Ngoài ra, bà cũng có quyền từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 620 BLDS 2015.

>>> Xem thêm: Con riêng có được chia di sản không? – Giải đáp cụ thể

4. Mẹ kế nuôi con riêng có được chia tài sản từ con?

Câu trả lời là không, trừ khi có quan hệ nuôi con hợp pháp theo pháp luật. Nếu mẹ kế không làm thủ tục nhận con nuôi, thì không có quyền thừa kế từ con riêng khi con qua đời.

Căn cứ pháp lý: Điều 654 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về quan hệ nuôi dưỡng và quyền thừa kế giữa con nuôi và cha mẹ nuôi.

Ví dụ minh họa: Anh G là con riêng của ông H, và sống với mẹ kế là bà K nhưng không làm thủ tục con nuôi. Khi anh G qua đời không có vợ con, bà K không được chia tài sản, tài sản sẽ chia cho người thân ruột thịt theo hàng thừa kế.

Xem thêm: Dịch thuật công chứng, chứng thực bản dịch các loại văn bản

mẹ kế hưởng di sản

5. Giải pháp đảm bảo quyền lợi cho mẹ kế

Nếu muốn bảo đảm quyền thừa kế cho mẹ kế, người chồng cần thực hiện một trong các giải pháp sau:

Đăng ký kết hôn hợp pháp, giúp mẹ kế trở thành vợ chính thức và thuộc hàng thừa kế thứ nhất.
Lập di chúc rõ ràng, chỉ định cụ thể phần tài sản cho mẹ kế.
Làm thủ tục nhận con nuôi hợp pháp nếu muốn mẹ kế được thừa kế từ con riêng trong tương lai.

>>> Xem thêm: Top 6+ Văn phòng công chứng quận Thanh Xuân

6. Kết luận

Việc mẹ kế hưởng di sản phụ thuộc vào nhiều yếu tố pháp lý như hôn nhân hợp pháp, có di chúc hay không và mối quan hệ với người để lại di sản. Để tránh tranh chấp về sau, các bên nên chủ động thực hiện các thủ tục pháp lý cần thiết như lập di chúc hoặc đăng ký kết hôn đúng quy định.

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.