Không khai nhận di sản, có mất phần không? Sự thật về nhận di sản thừa kế
Nhận di sản thừa kế là quyền lợi hợp pháp nhưng không phải ai cũng biết cách thực hiện đúng thủ tục để bảo vệ quyền của mình. Vậy nếu không khai nhận di sản thì có bị mất phần không? Có bắt buộc phải làm thủ tục công chứng không? Bài viết dưới đây sẽ làm rõ các quy định pháp luật về vấn đề này và đưa ra ví dụ minh họa cụ thể.
>>> Xem thêm: Khám phá ngay địa chỉ uy tín của văn phòng công chứng giúp bạn an tâm giao dịch.
1. Căn cứ pháp lý về nhận di sản thừa kế
1.1 Khái niệm nhận di sản thừa kế
Theo Điều 614 Bộ luật Dân sự 2015, người thừa kế có quyền nhận hoặc từ chối nhận di sản. Di sản có thể là tài sản được để lại theo di chúc hoặc chia theo pháp luật.
1.2 Quy định về thời hiệu
Căn cứ Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015:
Thời hiệu yêu cầu chia di sản: 10 năm đối với bất động sản, 3 năm với động sản, tính từ thời điểm mở thừa kế (người để lại di sản chết).
Quá thời hiệu, người thừa kế không còn quyền yêu cầu chia thừa kế bằng con đường khởi kiện, trừ khi có căn cứ gián đoạn hoặc tạm ngưng thời hiệu.
2. Không khai nhận di sản thừa kế có mất phần không?
2.1 Không khai nhận nhưng vẫn có quyền nếu chưa hết thời hiệu
Trên thực tế, việc không khai nhận di sản không đồng nghĩa với từ bỏ quyền thừa kế, nếu người đó không có văn bản từ chối hoặc hành vi từ bỏ rõ ràng, và vẫn còn trong thời hiệu yêu cầu chia di sản.
✅ Kết luận: Nếu chưa hết thời hiệu và chưa có hành vi từ chối, thì người thừa kế vẫn có thể nhận di sản thừa kế sau đó.
Người thừa kế có thể yêu cầu Tòa án giải quyết chia di sản nếu:
Có người chiếm giữ, sử dụng tài sản không đúng;
Có người từ chối chia;
Cần xác định quyền thừa kế.
Lưu ý: Nếu đã hết thời hiệu, có thể yêu cầu công nhận quyền sở hữu tài sản thông qua xác lập quyền sở hữu thực tế, nhưng điều này phụ thuộc vào quyết định của Tòa án và chứng cứ đi kèm.
4. Ví dụ minh họa thực tế
Trường hợp 1: Ông H mất năm 2013, không để lại di chúc. Người con cả là anh A không khai nhận di sản vì đang đi làm xa. Năm 2023, khi về quê, anh A yêu cầu chia đất thì bị các em từ chối vì cho rằng đã quá thời hiệu. Tuy nhiên, do chưa đủ 10 năm kể từ thời điểm ông H mất, anh A vẫn có thể khởi kiện và được Tòa công nhận quyền nhận di sản thừa kế.
Trường hợp 2: Bà K mất từ năm 2000, không để lại di chúc. Đến năm 2022, cháu nội mới yêu cầu chia đất của bà, nhưng Tòa bác đơn vì đã quá thời hiệu 10 năm và phần đất đã được chia, sử dụng ổn định nhiều năm.
>>> Xem thêm: Không có giấy tờ, vẫn thừa kế hợp pháp? Lưu ý khi thừa kế hợp pháp thiếu hồ sơ
5. Lưu ý quan trọng khi nhận di sản thừa kế
Luôn theo dõi thời hiệu khởi kiện: Đừng để mất quyền vì quá thời hạn.
Không nên trì hoãn thủ tục công chứng: Việc chậm trễ có thể dẫn đến tranh chấp, khó xác lập quyền sử dụng.
Nếu không muốn nhận di sản, nên lập văn bản từ chối rõ ràng, tránh bị hiểu lầm.
Khi xảy ra tranh chấp, hãy thu thập chứng cứ càng sớm càng tốt (giấy tờ, nhân chứng, văn bản cũ…).
Việc nhận di sản thừa kế là quyền lợi chính đáng của người thừa kế và được pháp luật bảo vệ. Không khai nhận ngay không đồng nghĩa là mất quyền, trừ khi có hành vi từ bỏ hoặc hết thời hiệu. Tuy nhiên, để đảm bảo quyền lợi và tránh tranh chấp, người thừa kế nên chủ động làm thủ tục khai nhận hoặc thỏa thuận phân chia di sản trong thời gian sớm nhất.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
