Xu hướng phát triển dịch vụ công chứng ngoài trụ sở hiện nay
Trong những năm gần đây, cùng với sự gia tăng nhu cầu giao dịch dân sự và yêu cầu tiếp cận dịch vụ pháp lý thuận tiện, dịch vụ công chứng ngoài trụ sở đang dần trở thành một xu hướng rõ nét trong thực tiễn. Không chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ người già yếu hay người đang điều trị bệnh, công chứng ngoài trụ sở còn phản ánh sự chuyển dịch tư duy phục vụ của hoạt động công chứng theo hướng linh hoạt, lấy người dân làm trung tâm. Tuy nhiên, sự phát triển của xu hướng này cũng đặt ra yêu cầu kiểm soát chặt chẽ để bảo đảm an toàn pháp lý và tránh lạm dụng. Bài viết phân tích xu hướng phát triển dịch vụ công chứng ngoài trụ sở dưới góc độ pháp lý và thực tiễn hiện nay.
1. Cơ sở pháp lý cho sự phát triển của dịch vụ công chứng ngoài trụ sở
Pháp luật công chứng hiện hành đã tạo nền tảng pháp lý tương đối rõ ràng cho việc mở rộng dịch vụ công chứng ngoài trụ sở trong những trường hợp đặc biệt.
Khoản 2 Điều 44 Luật Công chứng 2024 quy định: “Việc công chứng có thể được thực hiện ngoài trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng trong trường hợp người yêu cầu công chứng già yếu, không thể đi lại được, đang điều trị nội trú hoặc vì lý do chính đáng khác theo quy định của pháp luật”.
Quy định này thể hiện định hướng của Nhà nước trong việc mở rộng khả năng tiếp cận dịch vụ công chứng, đồng thời vẫn giữ nguyên nguyên tắc kiểm soát chặt chẽ điều kiện áp dụng.
2. Những yếu tố thúc đẩy xu hướng phát triển dịch vụ công chứng ngoài trụ sở
2.1. Gia tăng nhu cầu thực tế từ người dân
Thực tiễn cho thấy, nhu cầu sử dụng dịch vụ công chứng ngoài trụ sở ngày càng gia tăng, đặc biệt trong các trường hợp:
Người cao tuổi lập di chúc, ủy quyền
Người đang điều trị dài ngày tại cơ sở y tế
Người khuyết tật hoặc hạn chế khả năng di chuyển
Các tình huống khẩn cấp liên quan đến sức khỏe, tính mạng
Việc đáp ứng kịp thời các nhu cầu này góp phần bảo đảm quyền dân sự của người dân và hạn chế tranh chấp về sau.
2.2. Chuyển dịch mô hình cung ứng dịch vụ pháp lý
Hoạt động công chứng đang từng bước chuyển từ mô hình “thụ động tại trụ sở” sang mô hình chủ động phục vụ theo nhu cầu hợp pháp của xã hội. Trong bối cảnh đó, công chứng ngoài trụ sở được xem là một hình thức mở rộng dịch vụ, phù hợp với xu thế phát triển chung của các dịch vụ công.
Tuy nhiên, sự mở rộng này không đồng nghĩa với việc nới lỏng tiêu chuẩn pháp lý hay trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên.
>>> Xem thêm: Tổng hợp 10 ưu điểm nổi bật khi chọndịch vụ làm sổ đỏ uy tín tại Hà Nội
3. Phạm vi phát triển thực tế của dịch vụ công chứng ngoài trụ sở
3.1. Tập trung vào các giao dịch nhân thân và định đoạt tài sản
Trong thực tiễn, dịch vụ công chứng ngoài trụ sở chủ yếu được áp dụng đối với các giao dịch như:
Công chứng di chúc
Công chứng văn bản ủy quyền
Công chứng khai nhận di sản
Công chứng các văn bản liên quan đến tình trạng nhân thân
Đây là những loại giao dịch đòi hỏi công chứng viên phải đánh giá trực tiếp ý chí và năng lực hành vi, nên việc công chứng tại nơi ở hoặc nơi điều trị của người yêu cầu là phù hợp về bản chất pháp lý.
3.2. Hạn chế mở rộng tràn lan đối với giao dịch phức tạp
Mặc dù có xu hướng phát triển, pháp luật và thực tiễn xét xử vẫn thận trọng đối với việc mở rộng công chứng ngoài trụ sở cho các giao dịch phức tạp như mua bán, chuyển nhượng nhà đất.
Nguyên nhân là bởi các giao dịch này tiềm ẩn nhiều rủi ro tranh chấp, đòi hỏi điều kiện kiểm tra hồ sơ, đối chiếu thông tin và xác minh pháp lý chặt chẽ hơn.
4. Những yêu cầu pháp lý đặt ra đối với sự phát triển của dịch vụ công chứng ngoài trụ sở
4.1. Bảo đảm nguyên tắc trực tiếp chứng kiến
Khoản 1 Điều 56 Luật Công chứng 2024 quy định: “Công chứng viên phải trực tiếp chứng kiến việc ký hoặc điểm chỉ của người yêu cầu công chứng”.
Dù thực hiện tại đâu, công chứng viên vẫn phải trực tiếp chứng kiến toàn bộ quá trình ký kết, đánh giá ý chí tự nguyện và năng lực hành vi dân sự của các bên. Đây là nguyên tắc không thể bị giản lược khi phát triển dịch vụ công chứng ngoài trụ sở.
Song song với xu hướng phát triển, nguy cơ lạm dụng dịch vụ công chứng ngoài trụ sở cũng ngày càng rõ nét. Nếu không được kiểm soát, công chứng ngoài trụ sở có thể bị biến tướng thành công cụ hợp thức hóa giao dịch không minh bạch.
Do đó, yêu cầu đặt ra là phải gắn sự phát triển của dịch vụ này với trách nhiệm nghề nghiệp, đạo đức hành nghề và cơ chế giám sát hiệu quả.
5. Tác động của xu hướng công chứng ngoài trụ sở đối với hoạt động xét xử
Trong thực tiễn giải quyết tranh chấp, Tòa án ngày càng quan tâm đến các yếu tố:
Lý do thực hiện công chứng ngoài trụ sở
Mức độ tuân thủ trình tự, thủ tục công chứng
Vai trò thực tế của công chứng viên trong quá trình lập văn bản
Những văn bản công chứng ngoài trụ sở được thực hiện đúng điều kiện thường có giá trị chứng cứ cao, trong khi các trường hợp vi phạm dễ bị Tòa án xem xét hủy bỏ.
Kết luận
Dịch vụ công chứng ngoài trụ sở đang trở thành một xu hướng phát triển tất yếu nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của xã hội và bảo đảm quyền dân sự của người dân trong những hoàn cảnh đặc biệt. Tuy nhiên, sự phát triển này chỉ thực sự bền vững khi được đặt trong khuôn khổ pháp luật, gắn liền với trách nhiệm nghề nghiệp và nguyên tắc an toàn pháp lý. Việc nhận diện đúng xu hướng và kiểm soát hiệu quả sẽ giúp công chứng ngoài trụ sở phát huy vai trò hỗ trợ, thay vì trở thành nguồn phát sinh tranh chấp.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
