Từ chối công chứng di sản thừa kế: căn cứ nào?

Trong các giao dịch thừa kế, công chứng di sản thừa kế là bước quan trọng giúp đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan. Tuy nhiên, không phải mọi yêu cầu công chứng di sản thừa kế đều được chấp nhận. Công chứng viên có quyền từ chối công chứng di sản thừa kế nếu hồ sơ hoặc giao dịch không đáp ứng quy định pháp luật.

>>> Xem thêm: Hướng dẫn công chứng di chúc tại văn phòng công chứng đúng quy định pháp luật

📜 Căn cứ pháp lý về từ chối công chứng di sản thừa kế

Luật Công chứng 2014 (sửa đổi, bổ sung 2024):
- Điều 5: Công chứng viên có quyền từ chối công chứng nếu hợp đồng, di chúc hoặc giao dịch vi phạm pháp luật hoặc trái đạo đức xã hội.
- Điều 39: Khi từ chối, công chứng viên phải lập văn bản nêu rõ lý do.
- Điều 40: Người yêu cầu công chứng phải cung cấp hồ sơ hợp pháp.
Bộ luật Dân sự 2015:
- Điều 623: Di sản thừa kế bao gồm tài sản của người chết theo di chúc hoặc pháp luật.
- Điều 624: Quyền và nghĩa vụ của người thừa kế.
- Điều 623-644: Quy định về thừa kế theo di chúc và theo pháp luật.
Luật Đất đai 2013 (sửa đổi, bổ sung 2024):
- Điều 167, 168: Điều kiện để hợp đồng chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế nhà đất có hiệu lực, gồm quyền sở hữu hợp pháp, đất không tranh chấp, hồ sơ đầy đủ.

❌ Nguyên nhân công chứng viên có thể từ chối công chứng di sản thừa kế

1. Hồ sơ không đầy đủ hoặc không hợp pháp

Thiếu giấy chứng tử của người chết.
Thiếu CMND/CCCD của các bên thừa kế.
Thiếu giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản thuộc di sản.

👉 Ví dụ: Bà A muốn công chứng di chúc thừa kế mảnh đất nhưng chưa có giấy chứng tử của người để lại tài sản. Công chứng viên từ chối từ chối công chứng di sản thừa kế.

>>> Xem thêm: Hướng dẫn chi tiết khi dùng dịch vụ làm sổ hồng để sang tên nhà đất

2. Di sản đang tranh chấp hoặc có tranh kiện pháp lý

Tài sản thừa kế đang trong tranh chấp giữa các bên thừa kế.
Di sản đã được kê biên để thi hành án.

👉 Ví dụ thực tế: Ông B mang hợp đồng phân chia di sản thừa kế đi công chứng nhưng mảnh đất đang tranh chấp giữa các con của người chết. Công chứng viên từ chối để tránh rủi ro pháp lý.

3. Người yêu cầu công chứng không đủ năng lực hành vi dân sự

Người chưa đủ 18 tuổi hoặc mất năng lực hành vi dân sự.
Người không phải là thừa kế hợp pháp hoặc không có giấy ủy quyền hợp lệ.

Xem thêm: Tặng cho nhà đất cho nhiều người – Cần làm rõ những gì?

👉 Ví dụ: Con trai 16 tuổi muốn nhận di sản thừa kế đất từ mẹ quá cố. Công chứng viên từ chối vì chưa đủ tuổi theo Bộ luật Dân sự 2015.

4. Di chúc hoặc giao dịch vi phạm pháp luật hoặc đạo đức xã hội

Di chúc có nội dung trái pháp luật (ví dụ: tặng tài sản cho hành vi phạm pháp).
Di chúc có dấu hiệu giả mạo, tẩy xóa hoặc bị ép buộc.

👉 Ví dụ: Ông C lập di chúc tặng tài sản cho người không đủ điều kiện pháp luật, công chứng viên từ chối để đảm bảo tính hợp pháp.

5. Hồ sơ giả mạo hoặc không xác thực

Giấy tờ, di chúc bị tẩy xóa, giả mạo hoặc chỉnh sửa trái phép.
Thông tin trên hồ sơ không khớp với thực tế.

👉 Ví dụ: Bà D mang di chúc giả đến công chứng. Công chứng viên phát hiện và từ chối công chứng để ngăn rủi ro.

📝 Quy trình xử lý khi bị từ chối công chứng di sản thừa kế

1. Yêu cầu văn bản nêu lý do

Công chứng viên phải lập văn bản nêu rõ lý do từ chối theo Điều 39 Luật Công chứng 2014.

2. Bổ sung hồ sơ hợp lệ

Bổ sung giấy tờ còn thiếu, ví dụ: giấy chứng tử, CMND/CCCD, giấy tờ chứng minh quyền sở hữu.
Điều chỉnh nội dung di chúc hoặc thỏa thuận thừa kế theo quy định pháp luật.

3. Khiếu nại hoặc khởi kiện nếu thấy từ chối không hợp pháp

Khiếu nại lên Trưởng phòng công chứng.
Khiếu nại lên Sở Tư pháp.
Khởi kiện tại Tòa án hành chính nếu quyết định từ chối trái pháp luật.

>>> Xem thêm: Tham khảo chi tiết mức phí công chứng hợp đồng mua bán, tặng cho, thế chấp

✅ Lưu ý để tránh bị từ chối công chứng di sản thừa kế

📌 Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ pháp lý: giấy chứng tử, CMND/CCCD, giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản.
📌 Đảm bảo di chúc hoặc thỏa thuận thừa kế không vi phạm pháp luật và đạo đức xã hội.
📌 Người nhận di sản phải đủ năng lực hành vi dân sự.
📌 Kiểm tra tình trạng pháp lý của tài sản trước khi công chứng.
📌 Tham khảo luật sư nếu cần hỗ trợ chuẩn bị hồ sơ.

>>> Xem thêm: Hợp đồng ở nhờ khi chủ nhà qua đời: Quyền và nghĩa vụ của người thừa kế

>>> Xem thêm: Thủ tục góp vốn bằng nhà đất trong công ty TNHH như thế nào?

🎯 Kết luận

Việc từ chối công chứng di sản thừa kế là quyền và trách nhiệm của công chứng viên nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp và đảm bảo giao dịch minh bạch.

Xem thêm: Chấm dứt hợp đồng mua bán nhà đất: Những lý do phổ biến

Các nguyên nhân chủ yếu dẫn đến từ chối công chứng:

Hồ sơ chưa đầy đủ hoặc không hợp pháp.
Tài sản đang tranh chấp hoặc có tranh kiện.
Người yêu cầu công chứng không đủ năng lực hành vi dân sự.
Di chúc vi phạm pháp luật hoặc đạo đức xã hội.
Hồ sơ giả mạo hoặc không xác thực.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.