Từ chối công chứng hợp đồng thế chấp: người dân cần biết gì?

Trong các giao dịch liên quan đến thế chấp tài sản, việc công chứng hợp đồng là bước quan trọng nhằm bảo đảm quyền và nghĩa vụ pháp lý giữa các bên. Tuy nhiên, không phải mọi hợp đồng thế chấp đều được công chứng. Công chứng viên có quyền từ chối công chứng hợp đồng thế chấp nếu hồ sơ hoặc giao dịch không đáp ứng điều kiện pháp luật.

Bài viết dưới đây sẽ cung cấp căn cứ pháp lý, nguyên nhân từ chối, ví dụ minh họa thực tế và hướng dẫn xử lý, giúp người dân nắm rõ quyền lợi.

>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng hỗ trợ dịch thuật, chứng thực giấy tờ nước ngoài

⚖️ Căn cứ pháp lý về từ chối công chứng hợp đồng thế chấp

Luật Công chứng 2014 (sửa đổi, bổ sung 2024):
- Điều 5: Công chứng viên có quyền từ chối công chứng nếu giao dịch vi phạm pháp luật hoặc đạo đức xã hội.
- Điều 39: Khi từ chối, công chứng viên phải lập văn bản nêu rõ lý do.
- Điều 40: Người yêu cầu công chứng phải cung cấp hồ sơ hợp pháp.
Bộ luật Dân sự 2015:
- Điều 322-334: Quy định về thế chấp tài sản.
- Hợp đồng thế chấp phải đúng hình thức, có người sở hữu hợp pháp và tài sản không tranh chấp.
Luật Đất đai 2013:
- Điều 167, 168: Hợp đồng chuyển nhượng, thế chấp quyền sử dụng đất phải được công chứng hoặc chứng thực để có hiệu lực pháp lý.

❌ Nguyên nhân công chứng viên từ chối công chứng hợp đồng thế chấp

1. Hồ sơ không đầy đủ hoặc không hợp pháp

Thiếu giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản (sổ đỏ, sổ hồng).
Thiếu CMND/CCCD hoặc giấy tờ đại diện hợp pháp.
Thiếu giấy tờ chứng minh tài sản có quyền thế chấp.

👉 Ví dụ thực tế: Ông A muốn thế chấp mảnh đất nhưng chưa có sổ đỏ chính chủ. Phòng công chứng từ chối từ chối công chứng hợp đồng thế chấp vì chưa đủ căn cứ xác minh quyền sử dụng đất.

2. Tài sản đang tranh chấp hoặc bị hạn chế giao dịch

Tài sản đang tranh chấp pháp lý hoặc kê biên để thi hành án.
Tài sản thuộc diện cấm chuyển nhượng hoặc cấm thế chấp theo quy định pháp luật.

👉 Ví dụ: Bà B muốn thế chấp căn hộ nhưng tài sản đang tranh chấp với ngân hàng về khoản nợ cũ. Công chứng viên từ chối để tránh rủi ro pháp lý.

>>> Xem thêm: Những lưu ý quan trọng khi sử dụng dịch vụ sổ đỏ tại Hà Nội

3. Người yêu cầu công chứng không đủ năng lực pháp lý

Người chưa đủ 18 tuổi hoặc mất năng lực hành vi dân sự.
Người không phải chủ sở hữu tài sản hoặc không có giấy ủy quyền hợp pháp.

Xem thêm: Thủ tục xin phép xây dựng biệt thự trên đất quy hoạch

👉 Ví dụ: Thanh niên 16 tuổi muốn thế chấp nhà của bố mẹ. Công chứng viên từ chối vì chưa đủ tuổi theo Bộ luật Dân sự 2015.

4. Hợp đồng vi phạm pháp luật hoặc đạo đức xã hội

Nội dung hợp đồng trái pháp luật hoặc có điều khoản bất hợp pháp.
Hợp đồng nhằm trốn thuế, rửa tiền hoặc ép buộc bên tham gia.

👉 Ví dụ: Ông C lập hợp đồng thế chấp nhà nhưng yêu cầu người nhận thế chấp phải thực hiện hành vi trái pháp luật. Công chứng viên từ chối để đảm bảo tính hợp pháp.

5. Hồ sơ giả mạo hoặc không xác thực

Giấy tờ bị tẩy xóa, chỉnh sửa trái phép hoặc giả mạo.
Thông tin trên hồ sơ không khớp với thực tế.

👉 Ví dụ: Bà D mang sổ đỏ giả đến công chứng hợp đồng thế chấp. Công chứng viên phát hiện và từ chối công chứng để ngăn rủi ro.

📝 Quy trình xử lý khi bị từ chối công chứng hợp đồng thế chấp

1. Yêu cầu văn bản nêu lý do

Công chứng viên phải lập văn bản nêu rõ lý do từ chối theo Điều 39 Luật Công chứng 2014.

2. Bổ sung hồ sơ hợp lệ

Bổ sung giấy tờ còn thiếu.
Điều chỉnh nội dung hợp đồng theo đúng quy định pháp luật.

3. Khiếu nại hoặc khởi kiện nếu từ chối trái luật

Khiếu nại lên Trưởng phòng công chứng.
Khiếu nại lên Sở Tư pháp.
Khởi kiện tại Tòa án hành chính nếu quyết định từ chối không có căn cứ.

>>> Xem thêm: Hướng dẫn làm công chứng giấy tờ khi đi du học, xuất cảnh nước ngoài

✅ Lưu ý để tránh bị từ chối công chứng hợp đồng thế chấp

📌 Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ pháp lý: sổ đỏ, CMND/CCCD, giấy tờ chứng minh quyền sở hữu.
📌 Kiểm tra tình trạng pháp lý của tài sản trước khi thế chấp.
📌 Đảm bảo hợp đồng không vi phạm pháp luật và đạo đức xã hội.
📌 Người tham gia giao dịch đủ năng lực hành vi dân sự.
📌 Lưu giữ văn bản từ chối công chứng để làm cơ sở khiếu nại hoặc khởi kiện.

>>> Xem thêm: Hợp đồng ở nhờ khi chủ nhà qua đời: Quyền và nghĩa vụ của người thừa kế

>>> Xem thêm: Thủ tục góp vốn bằng nhà đất trong công ty TNHH như thế nào?

🎯 Kết luận

Việc từ chối công chứng hợp đồng thế chấp là quyền và trách nhiệm của công chứng viên nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp và đảm bảo giao dịch minh bạch.

Xem thêm: Mua bán xe thiếu giấy tờ công chứng: Có cách nào khắc phục?

Người dân cần nắm rõ các nguyên nhân từ chối và quy trình khiếu nại để:

Bảo vệ quyền lợi hợp pháp.
Tránh mất thời gian, chi phí khi hồ sơ bị từ chối.
Đảm bảo giao dịch thế chấp diễn ra thuận lợi và hợp pháp.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.