Thủ tục công chứng văn bản từ chối nhận di sản trong trường hợp có tranh chấp thừa kế
Khi xảy ra tranh chấp thừa kế, nhiều người thừa kế mong muốn từ chối quyền hưởng di sản để tránh mâu thuẫn hoặc ràng buộc pháp lý. Tuy nhiên, việc công chứng văn bản từ chối nhận di sản khi tranh chấp không đơn giản, bởi pháp luật đặt ra những giới hạn chặt chẽ nhằm đảm bảo tính trung thực và bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn chi tiết quy trình, căn cứ pháp lý và những lưu ý quan trọng trong trường hợp này.
Căn cứ pháp lý liên quan văn bản từ chối nhận di sản
Một số quy định pháp luật điều chỉnh việc từ chối nhận di sản và công chứng văn bản trong trường hợp có tranh chấp gồm:
“Bộ luật Dân sự 2015”;
“Luật Công chứng 2014”;
“Nghị định 29/2015/NĐ-CP hướng dẫn Luật Công chứng”;
Các văn bản hướng dẫn của Bộ Tư pháp về công chứng, chứng thực văn bản thừa kế.
Theo khoản 1 Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015:
“Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác.”
>>> Xem thêm: Chi phí thực hiệncông chứng di chúc tại Hà Nội là bao nhiêu?
Có được công chứng văn bản từ chối nhận di sản khi đang có tranh chấp không?
Nguyên tắc chung là công chứng viên chỉ thực hiện công chứng khi giao dịch dân sự, quyền thừa kế không có tranh chấp, khiếu nại, tố cáo.
Cụ thể, theo khoản 4 Điều 44 Luật Công chứng 2014:
“Trường hợp có căn cứ cho rằng hồ sơ yêu cầu công chứng có liên quan đến tranh chấp, khiếu nại, tố cáo hoặc có yếu tố vi phạm pháp luật, công chứng viên có quyền từ chối công chứng.”
Điều đó có nghĩa là:
Nếu di sản hoặc quyền thừa kế đang có tranh chấp, thì văn bản từ chối nhận di sản sẽ không được công chứng cho đến khi tranh chấp được giải quyết;
Việc công chứng chỉ được thực hiện sau khi có bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án hoặc biên bản hòa giải thành giữa các bên.
✅ Kết luận: Trong trường hợp đang có tranh chấp thừa kế, việc công chứng văn bản từ chối nhận di sản chỉ được tiến hành sau khi tranh chấp được giải quyết xong và các bên có quyền hợp pháp đối với phần di sản của mình.
Thủ tục công chứng văn bản từ chối nhận di sản sau khi tranh chấp được giải quyết
Khi đã có phán quyết của Tòa án hoặc văn bản xác định phần quyền thừa kế hợp pháp, người thừa kế có thể tiến hành công chứng văn bản từ chối nhận di sản theo trình tự sau:
Giấy tờ tùy thân của người từ chối di sản (CCCD/CMND, sổ hộ khẩu);
Bản án, quyết định của Tòa án hoặc biên bản hòa giải (nếu có);
Giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế (giấy khai tử, giấy khai sinh, sổ hộ khẩu…);
Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu di sản (sổ đỏ, sổ tiết kiệm, đăng ký xe…);
Dự thảo văn bản từ chối nhận di sản.
Bước 2: Nộp hồ sơ tại tổ chức hành nghề công chứng Người có quyền thừa kế nộp hồ sơ tại phòng công chứng hoặc văn phòng công chứng nơi có tài sản hoặc nơi cư trú của người thừa kế.
Bước 3: Công chứng viên kiểm tra và lập văn bản
Nếu hồ sơ hợp lệ, công chứng viên soạn thảo và giải thích rõ quyền, nghĩa vụ của người từ chối di sản;
Công chứng viên yêu cầu người từ chối trực tiếp ký hoặc điểm chỉ để thể hiện ý chí tự nguyện.
Bước 4: Nộp lệ phí và nhận văn bản công chứng Sau khi ký, người yêu cầu nộp phí công chứng theo quy định và nhận bản chính văn bản từ chối nhận di sản đã công chứng.
Lưu ý quan trọng khi công chứng trong trường hợp có tranh chấp
Để tránh văn bản bị vô hiệu hoặc không được chấp nhận, cần chú ý các điểm sau:
Không thể công chứng khi chưa có kết quả giải quyết tranh chấp;
Không được ủy quyền cho người khác ký thay trong văn bản từ chối nhận di sản;
Phải thể hiện rõ ràng ý chí tự nguyện, không bị ép buộc, lừa dối;
Thời điểm lập văn bản từ chối phải nằm trong thời hạn pháp luật cho phép (thường trước khi chia di sản).
Hậu quả pháp lý nếu cố tình công chứng khi có tranh chấp
Nếu công chứng viên vẫn thực hiện công chứng trong khi tranh chấp chưa được giải quyết, hậu quả có thể gồm:
Văn bản công chứng bị tuyên vô hiệu do vi phạm điều kiện hợp pháp của giao dịch dân sự;
Người công chứng có thể chịu trách nhiệm kỷ luật hoặc hành chính;
Quyền thừa kế của người từ chối có thể vẫn được tính, gây tranh chấp tiếp theo.
Kết luận
Việc công chứng văn bản từ chối nhận di sản khi tranh chấp chỉ có thể thực hiện sau khi tranh chấp được giải quyết bằng bản án hoặc thỏa thuận hợp pháp. Trong quá trình này, người thừa kế cần tuân thủ đúng trình tự, chuẩn bị hồ sơ đầy đủ và thực hiện trực tiếp tại tổ chức hành nghề công chứng có thẩm quyền. Làm đúng quy định không chỉ giúp văn bản có hiệu lực pháp lý mà còn tránh những tranh chấp phát sinh sau này.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
