Công chứng viên vượt thẩm quyền: Văn bản có bị hủy?
Công chứng viên được Nhà nước trao quyền chứng nhận tính xác thực, hợp pháp của hợp đồng, giao dịch trong phạm vi luật định. Tuy nhiên, trong thực tiễn vẫn phát sinh trường hợp công chứng viên thực hiện công chứng khi vượt phạm vi hành nghề công chứng, dẫn đến rủi ro pháp lý nghiêm trọng cho các bên. Khi hành vi vượt thẩm quyền này làm ảnh hưởng đến tính hợp pháp của văn bản, Tòa án có thể xem xét hủy văn bản công chứng. Bài viết phân tích căn cứ pháp lý, các trường hợp điển hình và hậu quả pháp lý của việc hủy văn bản công chứng do công chứng viên vượt quá phạm vi hành nghề.
>>> Xem thêm: Ly hôn nhưng chưa chia tài sản, văn phòng công chứng có hỗ trợ không?
1. Phạm vi hành nghề công chứng và giới hạn pháp lý của công chứng viên
Phạm vi hành nghề công chứng được xác định rõ trong pháp luật nhằm bảo đảm trật tự, an toàn pháp lý cho các giao dịch dân sự.
Theo “Điều 2 Luật Công chứng 2024”, công chứng viên là người được Nhà nước bổ nhiệm để hành nghề công chứng, thực hiện việc chứng nhận hợp đồng, giao dịch theo quy định của pháp luật.
Đồng thời, “Điều 7 Luật Công chứng 2024” quy định công chứng viên chỉ được hành nghề:
Trong phạm vi văn phòng công chứng hoặc phòng công chứng nơi mình hành nghề;
Đối với các hợp đồng, giao dịch thuộc thẩm quyền công chứng;
Theo đúng trình tự, thủ tục và điều kiện luật định.
Mọi hành vi công chứng ngoài các giới hạn này đều có thể bị xem là vượt phạm vi hành nghề công chứng.
2. Khi nào hành vi vượt phạm vi hành nghề dẫn đến hủy văn bản công chứng?
Không phải mọi vi phạm của công chứng viên đều đương nhiên làm văn bản công chứng bị hủy. Chỉ khi hành vi vượt phạm vi hành nghề công chứng làm ảnh hưởng đến tính hợp pháp của giao dịch, Tòa án mới có căn cứ tuyên hủy văn bản.
Theo “Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015”, giao dịch dân sự có hiệu lực khi đáp ứng đầy đủ điều kiện về chủ thể, ý chí, nội dung và hình thức. Nếu việc công chứng vượt thẩm quyền làm cho điều kiện về hình thức hoặc chủ thể không được bảo đảm, giao dịch có thể bị tuyên vô hiệu.
3. Các trường hợp điển hình công chứng viên vượt phạm vi hành nghề
3.1. Công chứng ngoài địa điểm hành nghề trái quy định
Theo “Điều 44 Luật Công chứng 2024”, công chứng viên chỉ được công chứng ngoài trụ sở trong những trường hợp luật cho phép (như người yêu cầu không thể đi lại vì lý do chính đáng).
Nếu công chứng viên tự ý thực hiện công chứng ngoài trụ sở mà không thuộc trường hợp được phép, thì hành vi này có thể bị xem là vượt phạm vi hành nghề công chứng.
Ví dụ minh họa: Một công chứng viên thực hiện công chứng hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất tại nhà riêng của người yêu cầu mà không có căn cứ về tình trạng sức khỏe hay lý do chính đáng. Khi tranh chấp phát sinh, Tòa án xác định việc công chứng ngoài trụ sở trái quy định và tuyên hủy văn bản công chứng.
3.2. Công chứng hợp đồng, giao dịch không thuộc thẩm quyền
Theo “Điều 4 Luật Công chứng 2024”, chỉ những hợp đồng, giao dịch mà pháp luật quy định phải hoặc được công chứng mới thuộc phạm vi hành nghề của công chứng viên.
Trường hợp công chứng viên chứng nhận các giao dịch:
Không được phép công chứng;
Thuộc thẩm quyền của cơ quan khác;
Bị pháp luật cấm công chứng;
thì được xác định là vượt phạm vi hành nghề công chứng.
3.3. Công chứng khi không đủ điều kiện hành nghề
Theo “Điều 17 Luật Công chứng 2024”, công chứng viên chỉ được hành nghề khi có quyết định bổ nhiệm còn hiệu lực và đăng ký hành nghề hợp pháp.
Nếu công chứng viên:
Hành nghề khi đang bị tạm đình chỉ;
Chưa đăng ký hành nghề tại tổ chức hành nghề công chứng;
Đã hết thời hạn bổ nhiệm;
thì mọi văn bản công chứng được lập trong thời gian đó đều có nguy cơ bị Tòa án xem xét hủy bỏ.
4. Thẩm quyền của Tòa án trong việc hủy văn bản công chứng
Theo “Điều 26 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015”, tranh chấp liên quan đến hợp đồng, giao dịch dân sự thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án.
Tòa án không hủy văn bản công chứng bằng thủ tục hành chính, mà chỉ thông qua bản án hoặc quyết định có hiệu lực pháp luật. Khi xác định có hành vi vượt phạm vi hành nghề công chứng làm ảnh hưởng đến tính hợp pháp của giao dịch, Tòa án có thể:
Tuyên giao dịch vô hiệu;
Hủy văn bản công chứng tương ứng;
Xác định trách nhiệm pháp lý của các bên liên quan.
6. Lưu ý để hạn chế rủi ro khi tham gia giao dịch công chứng
Để tránh trường hợp văn bản bị hủy do vượt phạm vi hành nghề công chứng, người yêu cầu công chứng cần:
Kiểm tra thông tin pháp lý của công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng;
Thực hiện công chứng đúng địa điểm, đúng trình tự;
Không chấp nhận công chứng trong các tình huống có dấu hiệu trái quy định pháp luật;
Chủ động tham vấn luật sư với các giao dịch phức tạp hoặc giá trị lớn.
Kết luận
Hủy văn bản công chứng do công chứng viên vượt phạm vi hành nghề công chứng là cơ chế pháp lý cần thiết nhằm bảo đảm kỷ cương trong hoạt động công chứng và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên. Công chứng không chỉ là thủ tục hình thức mà còn là hàng rào an toàn pháp lý cho giao dịch dân sự. Do đó, việc tuân thủ nghiêm ngặt phạm vi hành nghề của công chứng viên là yếu tố then chốt để bảo đảm giá trị pháp lý bền vững của văn bản công chứng.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
