Người dân cần làm gì để tránh rủi ro khi công chứng tại nhà?
Trong thực tế, công chứng tại nhà ngày càng được nhiều người dân lựa chọn do sự thuận tiện và phù hợp với hoàn cảnh sức khỏe hoặc điều kiện đi lại. Tuy nhiên, không ít tranh chấp phát sinh sau này lại bắt nguồn từ việc không hiểu đúng quy định pháp luật, dẫn đến rủi ro khi thực hiện công chứng ngoài trụ sở. Việc tránh rủi ro công chứng ngoài trụ sở không chỉ phụ thuộc vào công chứng viên mà còn đòi hỏi sự chủ động, hiểu biết pháp lý nhất định từ phía người dân. Bài viết phân tích những vấn đề người dân cần đặc biệt lưu ý để hạn chế rủi ro pháp lý khi công chứng tại nhà.
>>> Xem thêm: Những giấy tờ cần mang theo khi đi công chứng tại văn phòng công chứng
1. Hiểu đúng bản chất pháp lý của công chứng tại nhà
Công chứng tại nhà không phải là một hình thức công chứng độc lập mà là công chứng ngoài trụ sở trong những trường hợp pháp luật cho phép. Việc hiểu sai rằng “có thể công chứng ở đâu cũng được” là nguyên nhân phổ biến dẫn đến rủi ro pháp lý.
Khoản 2 Điều 44 Luật Công chứng 2024 quy định: “Việc công chứng có thể được thực hiện ngoài trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng trong trường hợp người yêu cầu công chứng già yếu, không thể đi lại được, đang điều trị nội trú hoặc vì lý do chính đáng khác theo quy định của pháp luật”.
Do đó, để tránh rủi ro công chứng ngoài trụ sở, người dân cần xác định rõ mình có thuộc trường hợp được phép công chứng tại nhà hay không.
2. Chủ động chứng minh lý do công chứng ngoài trụ sở
Một rủi ro thường gặp là việc công chứng tại nhà không có căn cứ chính đáng, hoặc lý do chỉ được trình bày miệng mà không thể hiện rõ trong hồ sơ.
Người dân nên:
Chuẩn bị tài liệu y tế, giấy xác nhận tình trạng sức khỏe (nếu có)
Thống nhất với công chứng viên việc ghi rõ lý do công chứng tại nhà trong lời chứng
Tránh yêu cầu công chứng tại nhà chỉ vì lý do thuận tiện cá nhân
Trong thực tiễn xét xử, Tòa án thường xem xét rất kỹ yếu tố này khi đánh giá tính hợp pháp của văn bản công chứng.
3. Bảo đảm công chứng viên trực tiếp chứng kiến toàn bộ quá trình
Một trong những điều kiện quan trọng nhất để tránh rủi ro công chứng ngoài trụ sở là công chứng viên phải trực tiếp chứng kiến việc ký hoặc điểm chỉ.
Khoản 1 Điều 56 Luật Công chứng 2024 quy định: “Công chứng viên phải trực tiếp chứng kiến việc ký hoặc điểm chỉ của người yêu cầu công chứng”.
Người dân tuyệt đối không nên:
Ký sẵn văn bản trước khi công chứng viên đến
Nhờ người khác ký thay hoặc điểm chỉ hộ
Chấp nhận việc công chứng viên chỉ “xác nhận lại” chữ ký
Những trường hợp này thường là căn cứ để Tòa án tuyên văn bản công chứng không có giá trị pháp lý.
>>> Xem thêm: Những câu hỏi nên đặt trước khi ký hợp đồng với dịch vụ làm sổ đỏ
4. Kiểm soát sự tham gia của người có quyền lợi liên quan
Khi công chứng tại nhà, đặc biệt là di chúc, ủy quyền hoặc tặng cho tài sản, nguy cơ bị chi phối bởi người thân hoặc người có quyền lợi liên quan là rất lớn.
Để tránh rủi ro công chứng ngoài trụ sở, người dân cần:
Hạn chế sự có mặt của người được hưởng lợi trực tiếp
Yêu cầu công chứng viên trao đổi riêng khi cần thiết
Bảo đảm việc thể hiện ý chí là hoàn toàn tự nguyện
Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015 yêu cầu: “Người lập di chúc phải minh mẫn, sáng suốt, không bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép”.
Nguyên tắc này cũng được áp dụng tương tự đối với nhiều giao dịch dân sự khác.
>>> Xem thêm: Người ở xa có thể ủy quyền làm công chứng thừa kế được không?
5. Kiểm tra kỹ nội dung và hình thức văn bản công chứng
Một sai lầm phổ biến là người dân chỉ quan tâm đến việc ký được văn bản, mà không kiểm tra đầy đủ nội dung và hình thức pháp lý.
Khi công chứng tại nhà, người dân nên:
Đọc kỹ toàn bộ nội dung văn bản trước khi ký
Kiểm tra thông tin nhân thân, tài sản, quyền và nghĩa vụ
Yêu cầu chỉnh sửa ngay nếu phát hiện sai sót
Theo Điều 5 Luật Công chứng 2024: “Văn bản công chứng có hiệu lực kể từ ngày được công chứng viên ký và đóng dấu của tổ chức hành nghề công chứng”.
Một khi đã hoàn tất, việc sửa đổi hoặc hủy bỏ văn bản công chứng sẽ phức tạp và tiềm ẩn tranh chấp.
6. Lựa chọn tổ chức hành nghề công chứng uy tín
Để tránh rủi ro công chứng ngoài trụ sở, người dân nên ưu tiên lựa chọn:
Văn phòng công chứng có uy tín, hoạt động ổn định
Công chứng viên có kinh nghiệm xử lý công chứng ngoài trụ sở
Tổ chức hành nghề công chứng minh bạch về quy trình, chi phí
Việc lựa chọn tùy tiện, qua trung gian không rõ ràng có thể dẫn đến nguy cơ công chứng hình thức hoặc vi phạm trình tự pháp luật.
Kết luận
Việc công chứng tại nhà có thể mang lại nhiều thuận lợi, nhưng chỉ thực sự an toàn khi người dân hiểu đúng quy định pháp luật và chủ động phòng ngừa rủi ro. Tránh rủi ro công chứng ngoài trụ sở không chỉ là trách nhiệm của công chứng viên mà còn là sự chủ động của chính người yêu cầu công chứng trong việc tuân thủ điều kiện, trình tự và nguyên tắc pháp lý. Khi được thực hiện đúng, công chứng tại nhà sẽ trở thành công cụ hữu hiệu bảo vệ quyền dân sự, thay vì là nguồn phát sinh tranh chấp về sau.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
