Có thể công chứng văn bản từ chối nhận di sản bằng giấy ủy quyền không?
Trong nhiều trường hợp, người thừa kế không thể trực tiếp đến tổ chức hành nghề công chứng để thực hiện việc từ chối nhận di sản. Khi đó, họ thường thắc mắc liệu có thể công chứng văn bản từ chối nhận di sản bằng ủy quyền cho người khác thực hiện thay hay không. Đây là vấn đề pháp lý nhạy cảm, bởi việc từ chối nhận di sản thể hiện ý chí cá nhân của người thừa kế và có tác động trực tiếp đến quyền tài sản. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ quy định pháp luật hiện hành về việc này.
Một số quy định pháp luật có liên quan đến việc ủy quyền và công chứng văn bản từ chối nhận di sản gồm:
“Bộ luật Dân sự 2015”;
“Luật Công chứng 2014”;
“Nghị định 29/2015/NĐ-CP hướng dẫn Luật Công chứng”;
Các quy định hướng dẫn của Bộ Tư pháp về trình tự, thủ tục công chứng văn bản thừa kế.
Theo Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015:
“Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác, và việc từ chối phải được lập thành văn bản, có công chứng hoặc chứng thực.”
Việc từ chối văn bản nhận di sản có được ủy quyền hay không?
Về nguyên tắc, hành vi từ chối nhận di sản là quyền nhân thân gắn liền với ý chí tự nguyện của người thừa kế. Theo quy định tại Điều 562 Bộ luật Dân sự 2015, ủy quyền chỉ được áp dụng cho các giao dịch dân sự mà người ủy quyền có thể cho phép người khác thực hiện thay.
Tuy nhiên, trong trường hợp này:
Từ chối nhận di sản là hành vi thể hiện ý chí cá nhân, có tính chất quyết định về quyền sở hữu tài sản của chính người thừa kế;
Do đó, hành vi này không thể ủy quyền cho người khác thực hiện thay, bởi người nhận ủy quyền không thể thay mặt bày tỏ ý chí từ chối hay chấp nhận di sản.
✅ Kết luận: Không được phép công chứng văn bản từ chối nhận di sản bằng ủy quyền, trừ khi người được ủy quyền chỉ thực hiện các thủ tục hành chính sau khi người thừa kế đã ký trực tiếp văn bản từ chối.
>>> Xem thêm: Cách phân biệt giấy tờ đã đượccông chứng giấy tờ thật – giả
Trường hợp ngoại lệ – khi nào được ủy quyền?
Trên thực tế, có một số trường hợp ủy quyền hợp lệ, nhưng phạm vi chỉ giới hạn ở việc thực hiện thủ tục, không bao gồm việc thể hiện ý chí từ chối di sản:
Người thừa kế đã lập sẵn văn bản từ chối nhận di sản, có công chứng/chứng thực hợp lệ, sau đó ủy quyền cho người khác nộp hồ sơ hoặc làm thủ tục công chứng bổ sung;
Người thừa kế ủy quyền cho luật sư hoặc đại diện hợp pháp thực hiện việc đăng ký, nộp hồ sơ, nhận lại giấy tờ, nhưng không ủy quyền lập hoặc ký văn bản từ chối di sản.
⚠️ Như vậy, ủy quyền chỉ có thể áp dụng cho thủ tục hành chính hoặc giao dịch phụ trợ, chứ không thể thay thế ý chí của người thừa kế trong việc từ chối di sản.
Hậu quả nếu công chứng văn bản từ chối nhận di sản bằng ủy quyền sai quy định
Nếu công chứng viên chấp nhận công chứng văn bản từ chối nhận di sản bằng ủy quyền trái quy định, hậu quả pháp lý có thể gồm:
Văn bản công chứng bị vô hiệu, không có giá trị pháp lý;
Quyền thừa kế của người ủy quyền vẫn được xác định là có hiệu lực, vì hành vi từ chối không hợp lệ;
Có thể phát sinh tranh chấp giữa các đồng thừa kế;
Tổ chức hành nghề công chứng có thể bị xử lý vi phạm nếu không kiểm tra đầy đủ hồ sơ và tính hợp pháp của việc ủy quyền.
>>> Xem thêm: Địa chỉ cung cấpdịch vụ sổ đỏ uy tín, được khách hàng tin tưởng lựa chọn
Hướng dẫn thực hiện đúng quy định văn bản từ chối nhận di sản
Để việc công chứng văn bản từ chối nhận di sản diễn ra hợp pháp, người thừa kế nên:
Trực tiếp ký tên trước mặt công chứng viên để thể hiện ý chí từ chối;
Chuẩn bị giấy tờ tùy thân, giấy tờ chứng minh quyền thừa kế (giấy khai tử, di chúc, giấy chứng nhận tài sản…);
Nếu không thể đến công chứng, có thể đề nghị công chứng ngoài trụ sở, theo Điều 44 Luật Công chứng 2014;
Không sử dụng giấy ủy quyền để người khác ký thay trong nội dung từ chối di sản.
Kết luận
Việc công chứng văn bản từ chối nhận di sản bằng ủy quyền là không hợp lệ, vì hành vi này thuộc phạm vi quyền nhân thân và thể hiện ý chí cá nhân của người thừa kế. Người thừa kế cần trực tiếp lập và ký văn bản này để đảm bảo giá trị pháp lý. Trong trường hợp không thể có mặt, nên lựa chọn phương án công chứng ngoài trụ sở thay vì ủy quyền, để tránh rủi ro về hiệu lực của văn bản.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
