Điều khoản mâu thuẫn: Công chứng viên có quyền từ chối?
Trong hoạt động công chứng, nội dung hợp đồng phải thể hiện rõ ràng ý chí của các bên và phù hợp với quy định pháp luật. Thực tế cho thấy, nhiều hồ sơ bị từ chối công chứng do hợp đồng chứa điều khoản mâu thuẫn hợp đồng hoặc diễn đạt không thống nhất, gây khó khăn cho việc xác định quyền và nghĩa vụ của các bên. Việc từ chối công chứng trong trường hợp này nhằm ngăn ngừa rủi ro tranh chấp và bảo đảm an toàn pháp lý cho giao dịch. Bài viết phân tích căn cứ pháp lý và các tình huống điển hình khiến công chứng viên buộc phải từ chối công chứng khi hợp đồng có điều khoản mâu thuẫn, không rõ ràng.
>>> Xem thêm: Mua bán đất nhưng chưa sang tên, nên xử lý tại văn phòng công chứngthế nào?
1. Yêu cầu về tính rõ ràng, thống nhất của nội dung hợp đồng
Hợp đồng là sự thỏa thuận của các bên nhằm xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự.
Theo “Điều 398 Bộ luật Dân sự 2015”, hợp đồng phải có các nội dung cơ bản như đối tượng, giá, quyền và nghĩa vụ của các bên. Các điều khoản này phải được thể hiện rõ ràng để bảo đảm khả năng thực hiện trên thực tế.
Trong công chứng, tính rõ ràng và thống nhất của nội dung hợp đồng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng bởi:
Công chứng viên phải kiểm tra tính hợp pháp và khả thi của giao dịch;
Hợp đồng mâu thuẫn nội dung có thể làm sai lệch ý chí thực sự của các bên;
Điều khoản không rõ ràng dễ dẫn đến tranh chấp sau khi giao dịch đã được công chứng.
2. Điều khoản mâu thuẫn hợp đồng và rủi ro pháp lý phát sinh
2.1. Khái niệm điều khoản mâu thuẫn, không rõ ràng
Điều khoản mâu thuẫn hợp đồng được hiểu là trường hợp các điều khoản trong cùng một hợp đồng:
Quy định trái ngược nhau về cùng một vấn đề;
Không thống nhất về quyền, nghĩa vụ hoặc thời điểm thực hiện;
Diễn đạt mơ hồ, đa nghĩa, không xác định được nội dung cụ thể.
Những mâu thuẫn này khiến công chứng viên không thể xác định chính xác ý chí thống nhất của các bên.
2.2. Ảnh hưởng đến hiệu lực của giao dịch dân sự
Theo “Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015”, giao dịch dân sự có hiệu lực khi các bên hoàn toàn tự nguyện và nội dung giao dịch không vi phạm pháp luật.
Nếu hợp đồng chứa điều khoản mâu thuẫn hợp đồng đến mức không xác định được nội dung giao dịch hoặc đối tượng thực hiện, thì giao dịch có thể bị xem xét vô hiệu do không đáp ứng điều kiện về nội dung hoặc ý chí.
Trong bối cảnh đó, việc công chứng viên tiếp tục công chứng sẽ tiềm ẩn nguy cơ hợp đồng bị Tòa án tuyên vô hiệu trong tương lai.
3. Căn cứ pháp lý cho việc từ chối công chứng
Theo “Điều 7 Luật Công chứng 2024”, công chứng viên có nghĩa vụ kiểm tra tính hợp pháp của hợp đồng, giao dịch.
4. Các trường hợp điển hình bị từ chối công chứng do điều khoản mâu thuẫn
4.1. Mâu thuẫn về đối tượng hoặc phạm vi giao dịch
Ví dụ minh họa: Trong hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, một điều khoản ghi chuyển nhượng “toàn bộ thửa đất”, trong khi điều khoản khác lại xác định diện tích chuyển nhượng chỉ là một phần thửa đất nhưng không có sơ đồ tách thửa kèm theo. Trường hợp này được xem là điều khoản mâu thuẫn hợp đồng và công chứng viên có quyền từ chối công chứng.
4.2. Mâu thuẫn về giá trị và phương thức thanh toán
Một số hợp đồng ghi nhận nhiều mức giá khác nhau hoặc quy định phương thức thanh toán không thống nhất giữa các điều khoản. Điều này làm phát sinh nghi ngờ về ý chí thực sự của các bên, đồng thời tiềm ẩn rủi ro về thuế và nghĩa vụ tài chính.
Trong các trường hợp này, công chứng viên buộc phải yêu cầu các bên sửa đổi, thống nhất nội dung trước khi xem xét công chứng.
4.3. Mâu thuẫn về thời điểm thực hiện quyền và nghĩa vụ
Hợp đồng có thể quy định thời điểm bàn giao tài sản, thời điểm chuyển quyền hoặc thời hạn thực hiện nghĩa vụ không thống nhất giữa các điều khoản.
Sự mâu thuẫn này khiến hợp đồng không có khả năng thực hiện rõ ràng, là căn cứ để từ chối công chứng theo quy định pháp luật.
5. Cách xử lý để hợp đồng được chấp nhận công chứng
Để tránh bị từ chối công chứng do điều khoản mâu thuẫn hợp đồng, các bên cần:
Rà soát toàn bộ nội dung hợp đồng trước khi nộp hồ sơ công chứng;
Thống nhất lại các điều khoản còn mâu thuẫn hoặc chưa rõ;
Lập phụ lục hợp đồng hoặc chỉnh sửa hợp đồng cho phù hợp;
Tham vấn luật sư hoặc công chứng viên trước khi ký kết.
Theo “Điều 51 Luật Công chứng 2024”, công chứng viên có quyền hướng dẫn các bên sửa đổi, bổ sung hợp đồng để bảo đảm tính hợp pháp và rõ ràng của nội dung giao dịch.
Kết luận
Việc từ chối công chứng khi hợp đồng có điều khoản mâu thuẫn hợp đồng là biện pháp cần thiết nhằm bảo đảm tính minh bạch và an toàn pháp lý cho các giao dịch dân sự. Công chứng không chỉ là sự xác nhận hình thức mà còn là cơ chế phòng ngừa tranh chấp hiệu quả. Do đó, việc soạn thảo hợp đồng rõ ràng, thống nhất ngay từ đầu sẽ giúp các bên tránh rủi ro bị từ chối công chứng và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
