Thiếu chữ ký bắt buộc: Văn bản công chứng có hiệu lực?
Chữ ký của các bên trong văn bản công chứng không chỉ là yếu tố hình thức mà còn thể hiện ý chí tự nguyện khi xác lập giao dịch dân sự. Thực tế cho thấy, nhiều văn bản công chứng bị xem xét hủy bỏ do thiếu chữ ký công chứng của người có quyền, nghĩa vụ liên quan. Khi chữ ký bắt buộc không đầy đủ, giá trị pháp lý của văn bản công chứng bị ảnh hưởng nghiêm trọng và có thể bị Tòa án tuyên hủy. Bài viết dưới đây phân tích căn cứ pháp lý, các trường hợp điển hình và hậu quả pháp lý khi văn bản công chứng thiếu chữ ký bắt buộc của các bên.
1. Ý nghĩa pháp lý của chữ ký trong văn bản công chứng
Chữ ký là dấu hiệu pháp lý thể hiện sự chấp thuận nội dung và ý chí tự nguyện của chủ thể tham gia giao dịch.
Theo “Điều 119 Bộ luật Dân sự 2015”, giao dịch dân sự được thể hiện bằng văn bản phải tuân thủ hình thức theo quy định của pháp luật. Đối với hợp đồng, giao dịch phải công chứng, chữ ký của các bên là điều kiện bắt buộc để hoàn thiện hình thức giao dịch.
Trong hoạt động công chứng, chữ ký có vai trò:
Xác nhận ý chí tự nguyện của các bên;
Gắn trách nhiệm pháp lý của chủ thể đối với nội dung văn bản;
Là căn cứ để xác định chủ thể đã trực tiếp tham gia giao dịch.
Việc thiếu chữ ký công chứng của người bắt buộc ký sẽ làm cho văn bản không bảo đảm điều kiện về hình thức theo quy định pháp luật.
2. Căn cứ pháp lý để hủy văn bản công chứng do thiếu chữ ký
2.1. Vi phạm điều kiện về hình thức của giao dịch dân sự
Theo “Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015”, giao dịch dân sự chỉ có hiệu lực khi đáp ứng đầy đủ điều kiện về chủ thể, ý chí, nội dung và hình thức.
Nếu pháp luật quy định giao dịch phải được lập thành văn bản có công chứng và có chữ ký của các bên, nhưng thực tế văn bản công chứng lại thiếu chữ ký công chứng của một hoặc nhiều chủ thể bắt buộc, thì giao dịch có nguy cơ bị tuyên vô hiệu do không đáp ứng điều kiện về hình thức.
2.2. Quy định về việc ký trong văn bản công chứng
Theo “Điều 48 Luật Công chứng 2024”, người yêu cầu công chứng phải ký vào hợp đồng, giao dịch trước mặt công chứng viên, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
Trường hợp chữ ký bị thiếu, ký thay trái quy định hoặc không phải do chính chủ thể có quyền ký thực hiện, thì văn bản công chứng không bảo đảm giá trị pháp lý và có thể bị Tòa án tuyên hủy.
3. Các trường hợp điển hình thiếu chữ ký bắt buộc trong văn bản công chứng
3.1. Thiếu chữ ký của đồng sở hữu tài sản
Theo “Điều 218 Bộ luật Dân sự 2015”, việc định đoạt tài sản chung phải có sự đồng ý của tất cả các đồng sở hữu, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
Ví dụ minh họa: Một hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất là tài sản chung của vợ chồng nhưng chỉ có chữ ký của người chồng, không có chữ ký của người vợ hoặc văn bản ủy quyền hợp pháp. Trường hợp này bị xem là thiếu chữ ký công chứng bắt buộc và có thể bị Tòa án tuyên hủy văn bản công chứng.
3.2. Thiếu chữ ký của người đại diện hợp pháp
Trong trường hợp giao dịch được xác lập thông qua người đại diện, chữ ký của người đại diện hợp pháp là điều kiện bắt buộc.
Theo “Điều 135 Bộ luật Dân sự 2015”, giao dịch dân sự do người đại diện xác lập chỉ có hiệu lực khi người đại diện có thẩm quyền và thực hiện đúng phạm vi đại diện.
Nếu văn bản công chứng thiếu chữ ký của người đại diện hợp pháp hoặc chữ ký vượt quá phạm vi đại diện, thì giao dịch có nguy cơ bị tuyên vô hiệu.
3.3. Chữ ký không được thực hiện trước mặt công chứng viên
Theo quy định của Luật Công chứng, việc ký kết hợp đồng phải được thực hiện trước mặt công chứng viên để bảo đảm tính xác thực.
Trường hợp các bên ký trước, ký sau hoặc ký không đúng trình tự dẫn đến không xác định được ý chí tự nguyện tại thời điểm công chứng, thì văn bản có thể bị xem là thiếu chữ ký công chứng hợp lệ.
4. Thẩm quyền của Tòa án trong việc hủy văn bản công chứng
Theo “Điều 26 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015”, tranh chấp liên quan đến hợp đồng, giao dịch dân sự thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án.
Tòa án chỉ hủy văn bản công chứng thông qua bản án hoặc quyết định có hiệu lực pháp luật. Khi xác định việc thiếu chữ ký công chứng là vi phạm nghiêm trọng điều kiện có hiệu lực của giao dịch, Tòa án có thể:
Tuyên giao dịch dân sự vô hiệu;
Hủy văn bản công chứng tương ứng;
Giải quyết hậu quả pháp lý phát sinh.
5. Hậu quả pháp lý khi văn bản công chứng bị hủy do thiếu chữ ký
Theo “Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015”, khi giao dịch dân sự vô hiệu:
Các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu;
Hoàn trả cho nhau những gì đã nhận;
Bên có lỗi gây thiệt hại phải bồi thường.
Đối với giao dịch bị hủy do thiếu chữ ký công chứng, quyền lợi của bên ngay tình có thể được Tòa án xem xét bảo vệ theo từng trường hợp cụ thể.
Hủy văn bản công chứng do thiếu chữ ký công chứng là hệ quả pháp lý tất yếu khi giao dịch không đáp ứng điều kiện về hình thức theo quy định pháp luật. Chữ ký không chỉ mang ý nghĩa xác nhận mà còn là căn cứ xác lập trách nhiệm pháp lý của các bên. Vì vậy, việc tuân thủ nghiêm ngặt quy định về chữ ký trong công chứng là yếu tố then chốt để bảo đảm giá trị pháp lý và tính ổn định của các giao dịch dân sự.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
