Trách nhiệm của công chứng viên khi công chứng hợp đồng thuê nhà là gì?
Nhiều người vẫn cho rằng vai trò của công chứng viên chỉ là kiểm tra giấy tờ và ký xác nhận. Tuy nhiên, với hợp đồng thuê nhà – đặc biệt trong các trường hợp có giá trị lớn, thời hạn dài hoặc có yếu tố nước ngoài – công chứng viên giữ vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính hợp pháp, an toàn và phòng ngừa rủi ro pháp lý cho các bên tham gia.
Bài viết này sẽ phân tích rõ trách nhiệm công chứng viên thuê nhà, các giới hạn pháp lý và hệ quả nếu công chứng viên vi phạm hoặc làm sai nhiệm vụ.
Trách nhiệm của công chứng viên được quy định chủ yếu trong:
Luật Công chứng 2014 (sửa đổi, bổ sung 2024)
Bộ luật Dân sự 2015
Luật Nhà ở 2023
Các văn bản hướng dẫn của Bộ Tư pháp, Sở Tư pháp địa phương
Đặc biệt, “Điều 7 và Điều 17 Luật Công chứng 2024” quy định rõ về nghĩa vụ, giới hạn trách nhiệm, cũng như quyền của công chứng viên trong quá trình công chứng hợp đồng, trong đó có hợp đồng thuê nhà.
Trách nhiệm cụ thể của công chứng viên khi công chứng hợp đồng thuê nhà
1. Kiểm tra tính hợp pháp của hợp đồng và giấy tờ liên quan
Công chứng viên phải:
Xác minh quyền sở hữu tài sản cho thuê: kiểm tra Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, đất ở, tài sản gắn liền với đất;
Xác định tính đầy đủ và hợp lệ của các giấy tờ cá nhân (CMND, hộ chiếu, đăng ký kết hôn, văn bản ủy quyền…);
Đảm bảo hợp đồng không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.
Ví dụ: Nếu bên cho thuê là cá nhân đã kết hôn, công chứng viên phải xác minh đó là tài sản chung hay riêng để yêu cầu sự đồng ý hoặc giấy ủy quyền từ người vợ/chồng.
2. Giải thích quyền và nghĩa vụ cho các bên tham gia
Căn cứ “khoản 2 Điều 17 Luật Công chứng 2024”:
“Công chứng viên có nghĩa vụ giải thích quyền, nghĩa vụ và hậu quả pháp lý của việc giao kết hợp đồng cho người yêu cầu công chứng.”
Do đó, công chứng viên không được phép chỉ đưa hợp đồng ra ký mà không thông tin rõ ràng, đầy đủ. Nếu một bên không hiểu rõ nội dung (ví dụ người nước ngoài), công chứng viên phải đề nghị thông dịch viên hoặc bản dịch kèm theo.
3. Đảm bảo tính trung thực, khách quan, đúng trình tự thủ tục
Công chứng viên không được:
Ép buộc, tư vấn thiên vị một bên;
Sử dụng mẫu hợp đồng có lợi cho một bên mà không có sự đồng thuận;
Cố tình bỏ qua các yếu tố rủi ro trong giao dịch như tài sản đang tranh chấp, đang thế chấp mà không có sự chấp thuận từ bên nhận thế chấp.
“Tổ chức hành nghề công chứng phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại nếu công chứng viên gây thiệt hại cho người yêu cầu công chứng do lỗi trong quá trình thực hiện.”
Ví dụ: Nếu công chứng viên bỏ qua việc yêu cầu người vợ ký tên trong hợp đồng thuê nhà là tài sản chung, hợp đồng sau đó bị vô hiệu, thiệt hại phát sinh sẽ do văn phòng công chứng bồi thường.
3. Có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự
Trong trường hợp công chứng viên:
Tham gia giả mạo giấy tờ, công chứng khống;
Cố ý tiếp tay cho việc chiếm đoạt tài sản qua hợp đồng giả tạo
Thì có thể bị xử lý hình sự theo “Điều 358 Bộ luật Hình sự 2015” về “tội giả mạo trong công tác”.
Một số giới hạn trong trách nhiệm của công chứng viên
Công chứng viên không chịu trách nhiệm về giá trị kinh tế, thương mại của hợp đồng (ví dụ: giá thuê cao hay thấp);
Không kiểm tra thực tế tài sản cho thuê (trừ khi nghi ngờ có gian dối);
Không tham gia soạn thảo hợp đồng ngoài phạm vi pháp luật cho phép (ví dụ: hợp đồng thuê bằng tiếng nước ngoài không có bản dịch chính thức).
Lưu ý để công chứng viên thực hiện đúng trách nhiệm
Các bên nên cung cấp đầy đủ giấy tờ và thông tin rõ ràng, trung thực;
Nêu rõ các thỏa thuận đặc biệt trong hợp đồng, tránh bỏ qua điều kiện phát sinh nghĩa vụ tài chính hoặc nghĩa vụ phụ;
Nếu không đồng ý với nội dung do công chứng viên đề xuất, có quyền yêu cầu sửa đổi hoặc mời luật sư tư vấn thêm;
Trường hợp nghi ngờ công chứng viên có vi phạm, người yêu cầu có thể khiếu nại đến Sở Tư pháp hoặc khởi kiện nếu gây thiệt hại.
Kết luận: Công chứng viên là người bảo chứng cho hợp đồng thuê nhà, không phải chỉ là người “ký xác nhận”
Trong bối cảnh các tranh chấp liên quan đến thuê nhà ngày càng phức tạp, đặc biệt là trong các giao dịch giữa cá nhân – doanh nghiệp – người nước ngoài, vai trò và trách nhiệm công chứng viên thuê nhà cần được hiểu đúng, thực hiện đúng và giám sát đúng.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
